28% mogelijke herintreders wil aan de slag

In Vlaanderen blijven momenteel ongeveer 150.000 mensen op arbeidsleeftijd (tijdelijk) thuis om zorgtaken op zich te nemen, de zogenoemde herintreders. Om meer zicht te krijgen op deze diverse groep voerde VDAB een onderzoek uit bij meer dan 1000 herintreders om te weten of er interesse is in werk, wat hen tegenhoudt en wat hen de stap zou doen zetten. Uit het onderzoek blijkt dat 9% van de herintreders met een zorgtaak meteen aan de slag zou willen gaan. Die groep wordt groter, tot 28%, bij de vraag of ze in de toekomst aan de slag zouden willen gaan. Wanneer herintreders reeds ingeschreven zijn bij VDAB stijgen deze cijfers significant naar respectievelijk 32% en 64%.

Minister van Werk, Jo Brouns: “De krapte op de arbeidsmarkt is nijpend. Als we in Vlaanderen de werkzaamheidsgraad willen optrekken tot 80%, moeten we verder kijken dan enkel de werkzoekenden. De niet-beroepsactieven en meer specifiek de herintreders zijn een belangrijk te activeren groep in het kader van deze, doelstelling. Er werd dan ook specifiek aandacht aan besteed in het pas afgesloten Vlaams Werkgelegenheidsakkoord. Het onderzoek toont aan dat we met VDAB belangrijke handvatten in handen hebben om deze mensen te verleiden de stap naar werk te zetten.”

De survey van VDAB bereikte 1150 respondenten, een bijzonder diverse groep van mensen die momenteel niet beroepsactief zijn. VDAB bereikte de respondenten via het eigen klantenbestand en via andere externe kanalen. Sommigen geven een zorgtaak of het huishouden op als reden, bij anderen spelen andere redenen mee zoals gezondheidsproblemen.

Van degenen die thuis blijven omwille van een zorgtaak of het huishouden geeft 9% aan dat ze meteen aan de slag zouden willen gaan. 28% wil in de toekomst een job zoeken. Dit zijn de percentages van de mensen bereikt via externe kanalen. Het valt op dat deze cijfers significant stijgen wanneer we kijken naar de herintreders die reeds in het klantenbestand van VDAB zitten, respectievelijk naar 32% en 64%.

Meer dan de helft gaat ermee akkoord dat ze zich beter zouden voelen bij een job. Welzijn, maar ook financieel welzijn, is een belangrijke motivator. Men wil een financieel gemakkelijkere situatie, en ook mensen ontmoeten, nieuwe ervaringen opdoen en de tijd nuttig besteden. Ook het wegvallen van de zorgtaak is een belangrijke stap naar herintrede op de arbeidsmarkt.

Minister Brouns vindt het cruciaal dat het beleid hierop inspeelt. “Met de jobbonus willen we in Vlaanderen het verschil tussen werken en niet werken groter maken. Ook voorzien we opleidingen op de werkvloer, om mensen sneller aan de slag te helpen in onder andere werk-zorgtrajecten. Minister van Welzijn Hilde Crevits wil deze legislatuur meer dan 7.000 extra plaatsen creëren in de kinderopvang. Dat is nodig. We mogen daarnaast ook de waarde van een goede job niet onderschatten, er wordt nog te vaak negatief naar werk gekeken. Werk zorgt voor inkomen, voldoening, vertrouwen, eigenwaarde, structuur, sociale verbondenheid…”

Gezocht: goede werksfeer

De respondenten die aangeven dat ze willen zoeken naar een job, zoeken vooral een goede werksfeer (53%), maar ook het loon is belangrijk (36%). Daarnaast blijkt dat herintreders vragende partij zijn voor gezinsflexibiliteit. Ze willen flexibele uren (32%) en beperkte reistijd (27%). De respondenten geven ook aan dat ze begrip van de werkgever voor familiale omstandigheden belangrijk vinden (32%). Met het recent afgesloten Vlaams Werkgelegenheidsakkoord wil minister Brouns hier alvast extra aandacht aan besteden. Werkbaar werk is immers één van de vier hoofdpijlers.

Ook de voorkeur voor deeltijds werken is groot. Daarnaast is er een voorkeur voor een vast contract, al zien sommigen een interimjob als een kans om te weten te komen wat bij hen past.

Herintreders die aan de slag willen, tonen vooral interesse in deze drie sectoren: (1) business support, retail en ICT (34%); (2) zorg en onderwijs (31%) en (3) diensten aan personen en bedrijven (17%). Ook is er een grote interesse in knelpuntberoepen. Niettemin heeft de helft van de herintreders geen ervaring in het gewenste beroep en verwachten ze dat een opleiding nodig zal zijn om het beroep uit te oefenen.

Is zorgtaak dé reden om thuis te blijven?

De zorgtaak voor kinderen of andere personen is niet de enige of de belangrijkste aanleiding voor inactiviteit. De zorgtaak kan één van de redenen zijn en is dat ook voor het grootste deel van de herintreders die nog geen betaalde job hebben gehad (84%). Het wordt iets minder vaak genoemd als reden om te stoppen met de laatste betaalde job (75%) en minder dan de helft ziet het vandaag nog als een reden om niet te gaan werken (44%). De zorgtaak is bovendien niet de enige reden en voor de helft maar de belangrijkste reden. De helft stopt bijvoorbeeld (ook) met werken vanwege gezondheidsproblemen of einde contract/ontslag.

Al hecht men veel belang aan de zorgtaak. Zeven op de tien herintreders benadrukken dat huishoudelijk werk even zinvol is als een betaalde job en dat huishoudelijk werk betaald zou moeten worden. Minister Brouns is evenwel geen voorstander van een algemeen basisinkomen. Internationale voorbeelden toonden in het verleden al aan dat dergelijk beleid de welvaart niet per se ten goede komt.

Nood aan informatie

Van degenen die graag aan het werk willen, heeft de helft recent gezocht naar werk. Ze zoeken in de eerste plaats online naar vacatures, schrijven zich in bij VDAB en/of een interimkantoor. Daarnaast maken ze gebruik van hun eigen netwerk of spontane sollicitaties. Al zien degenen die aan de slag willen ook uitdagingen opduiken in hun zoektocht naar werk. Zo is er nood aan flexibiliteit om werk en gezin te kunnen combineren. Van de respondenten die werden bereikt buiten de eigen kanalen van VDAB, zou twee derde behoefte hebben aan informatie of ondersteuning wanneer ze op zoek zouden gaan naar werk. 90% geeft aan dat ze bereid zijn om hiervoor bij VDAB aan te kloppen.

Herintreders willen in de eerste plaats informatie over de de financiële gevolgen van werken op het gezinsinkomen (39%) en uitkeringen of tegemoetkomingen (33%), gevolgd door hulp bij het zoeken naar een betaalde job (33%) en advies over welke jobs (32%) passen, informatie over opleidingen en de kosten ervan (respectievelijk 29% en 28%), en advies over welke opleidingen (25%) passen.

De resultaten uit deze bevraging worden bevestigd in de andere onderdelen van dit onderzoek, waaronder diepteinterviews. Ook cijfers uit andere bronnen zoals de Europese Arbeidsmarktenquête en ander onderzoek bevestigen deze bevindingen.

Wim Adriaens, gedelegeerd bestuurder VDAB: “De groep van mogelijke herintreders bevat potentiële kandidaten voor de vele vacatures, al is die groep kleiner dan aanvankelijk gedacht. Ons onderzoek leert dat herintreders enkel onder de juiste omstandigheden de stap naar werk zullen zetten: als de werkgever voldoende flexibiliteit biedt om werk en gezin te kunnen combineren, als werken een significant financieel verschil maakt ten opzichte van niet werken, en als de werksfeer goed is. VDAB staat alvast klaar om hen te overtuigen over de vele voordelen van werk: het (financiële) welzijn, de sociale contacten, zelfontplooiing en zingeving, enz. Ook de opleidingen van VDAB en partners staan voor hen open.”

Minister Brouns sluit zich daarbij aan: “Deze groep mensen hebben enorm veel kwaliteiten, maar we moeten ze weten te vinden. Hiervoor kijk ik vandaag meer dan ooit naar de lokale besturen. We verdiepen daarom de samenwerking tussen VDAB en de lokale besturen met gerichte samenwerkingsovereenkomsten én zetten via het Europees Sociaal Fonds partnerschappen op met lokale besturen én lokale belanghebbende actoren zoals OCMW’s, opleidingsverstrekkers enz. Ook de betrokkenheid van ondernemingen is belangrijk. Via begeleiding en opleiding op de werkvloer moet het absoluut mogelijk zijn om snel aan de slag te gaan, bijvoorbeeld in de ouderenzorg of in de kinderopvang. Samen met VDAB willen we alvast de nodige inspanningen leveren om hen te activeren: een job is ook een investering in sociale rechten, zoals een hogere werkloosheidsuitkering indien dat nodig zou zijn of uiteindelijk een pensioen.”

Definitie

Potentiële (her)intreders: Mensen die op beroepsactieve leeftijd, woonachtig in Vlaanderen, minstens zes maanden voltijds thuis zijn, maar niet op (vervroegd) pensioen zijn. Ze beschouwen zichzelf als huisvrouw of -man, en/of noemen de zorgtaak voor kinderen of andere afhankelijke personen als een reden om gestopt te zijn met werken en/of niet (opnieuw) te willen gaan werken.