Arbeidsmarkt blijft krap, aantal knelpuntberoepen neemt verder toe
Na de twee turbulente jaren die de coronapandemie met zich meebracht kondigde zich in de eerste helft van 2022 een nieuwe (economische) crisis aan. De stijgende energie- en grondstoffenprijzen en de toenemende inflatie maken sommige werkgevers voorzichtiger bij de aanwerving van nieuwe personeelsleden. Toch blijkt uit het jaarlijks onderzoek van VDAB naar de knelpuntberoepen dat de arbeidsmarkt voorlopig nog zeer krap blijft en dat de zoektocht naar bepaalde profielen er niet gemakkelijker op geworden is.
Vandaag publiceert VDAB zijn jaarlijkse knelpuntberoepenlijst. Deze lijst is een prioriteitenlijst van beroepen waarvoor de invulling van vacatures moeilijker verloopt dan voor de andere beroepen. Dit wil echter niet zeggen dat alle vacatures voor niet-knelpuntberoepen zonder problemen in te vullen zijn, zeker niet in de huidige krappe arbeidsmarkt.
Het onderzoek naar de knelpuntberoepen is steeds gebaseerd op twee pijlers: een kwantitatieve studie op basis van gegevens die VDAB heeft over vacatures en werkzoekenden en een uitgebreide kwalitatieve bevraging van VDAB-experten en relevante sectororganisaties.
Toenemend aantal knelpuntberoepen
Dat het aantal knelpuntberoepen toeneemt in een krappe arbeidsmarkt zal niemand verwonderen. Op de VDAB knelpuntberoepenlijst voor 2023 staan ondertussen 234 beroepen, dit zijn er 27 meer dan vorig jaar.
Binnen de top tien komt verpleegkundige opnieuw - weinig verrassend - naar voor als grootste knelpunt. Daarnaast blijft de zoektocht naar technisch geschoold personeel voor vele werkgevers bijzonder moeilijk. De helft van de top tien van de knelpuntberoepen betreft dan ook een technische functie: van technicus industriële installaties over werfleider tot onderhoudsmecanicien. Andere beroepen in de top tien zijn klassiekers als bestuurder trekker-oplegger en schoonmaker. Naast deze knelpuntberoepen en andere vaste waarden - denk hierbij bijvoorbeeld aan ICT-profielen, horecapersoneel, begeleider kinderopvang en slager - kent 2023 ook een aantal nieuwkomers, waaronder maatschappelijk werker, hotelreceptionist en podiumtechnicus.
De oorzaak van het knelpunt ligt niet altijd (enkel) bij een tekort aan kandidaten. Ook bij nieuwe knelpuntberoepen zoals maatschappelijk werker, bodemonderzoeker, medewerker uitvaartdiensten of keukenmedewerker spelen verschillende factoren een rol in de problematiek. De complexiteit van de job, de specifieke arbeidsomstandigheden en/of de kloof tussen de verwachtingen van werkgevers en kandidaten kunnen een vlotte invulling van de vacatures bemoeilijken.
Vergrijzing
Hoewel de piek in de vergrijzing op de arbeidsmarkt vorig jaar bereikt werd blijft het uittreden van een grote groep ervaren werkkrachten toch een grote impact hebben op de vraag naar werknemers. Het geeft aanleiding tot een grote vervangingsvraag, naast een eventuele uitbreidingsvraag. Zeker de gezondheids- en welzijnszorg - die de voorbije jaren nog met extra uitdagingen te maken kreeg - wordt sterk met deze vergrijzing geconfronteerd, en dit zowel bij de zorgverleners als bij de zorgvragers. Het probleem van deze sector om voldoende personeel te vinden doet zich in de eerste plaats voor bij de (hoofd)verpleegkundigen, maar ook het vinden van zorgkundigen en verzorgenden is moeilijk.
Corona
De gevolgen van de maatregelen om de corona-pandemie in de dijken zijn nog steeds voelbaar. Bepaalde sectoren die verplicht gesloten werden kregen bij een herneming van de activiteiten te maken met (nog) grote(re) aanwervingsproblemen. Tijdelijk werkloze werknemers kozen soms voor meer werkzekerheid binnen een ander beroep of een andere sector en keerden niet meer terug. Zo is de moeizame zoektocht naar onder andere horecapersoneel en de nieuwe knelpuntberoepen hotelreceptionist, reisagent en podiumtechnicus voor een stuk een gevolg hiervan.
Corona heeft schijnbaar weinig veranderd aan de structurele mismatch op de arbeidsmarkt. Het is moeilijk te voorspellen welke effecten de huidige crises zullen hebben op toekomstige aanwervingen maar voorlopig ziet het ernaar uit dat de krapte op de arbeidsmarkt zeker nog niet verminderd is.
Wim Adriaens, CEO VDAB: “Het hoge aantal knelpuntberoepen toont dat de krapte niet weg is door de tijdelijke economische dip. Het blijft voor heel veel beroepen een uitdaging om de vacatures ingevuld te krijgen. Daarom is opleiding voor VDAB een echte kerntaak. Tussen oktober 2021 en september 2022 volgden bijna 17.000 werkzoekenden een knelpuntopleiding bij VDAB en partners. Dit jaar richten we meer dan ooit naar de werkgevers met knelpuntvacatures. Die vacatures zijn het moeilijkst om in te vullen en daar is onze hulp dan ook het meest nodig. VDAB zal ervoor zorgen dat mensen de basis kennen van een beroep dat voor hen nieuw is. Daarna is het aan de werkgever om de opleiding te voltooien op de werkvloer. Daarvoor zetten we volop in op werkplekleren.”
