Brusselse pendel naar Vlaanderen in duidelijke opmars

Brusselse pendel naar Vlaanderen in cijfers

Meer dan 65.000 Brusselaars pendelen in 2023 naar Vlaanderen, een stijging van 16,5% tegenover 2022, wat neerkomt op 9.000 extra pendelaars. Meer dan 6.700 van hen waren ingeschreven Brusselse werkzoekenden bij Actiris. Met 2.188 tewerkstellingen na een intensieve tussenkomst van Actiris, VDAB en partners wordt het gezamenlijk streefdoel van jaarlijks 2.000 tewerkstellingen in Vlaanderen behaald. De overige ingeschreven Brusselse werkzoekenden vonden hun weg naar werk in Vlaanderen door zich te informeren via de gezamenlijke campagnes en gebruik te maken van de digitale platformen die Actiris en VDAB aanbieden.

De werkzaamheidsgraad is in Brussel de laatste jaren sterk gestegen tot 66,5% in 2023, waarbij de stijgende pendel een belangrijk steentje bijdraagt aan die positieve evolutie. Dit zal ook belangrijk blijven in de toekomst. Brussel kent namelijk een jonge bevolking en is het enige gewest waar de bevolking op beroepsactieve leeftijd is toegenomen tegenover 20 jaar geleden terwijl Vlaanderen en Vlaams-Brabant verder zullen vergrijzen waardoor de nood aan arbeidskrachten groot zal blijven. 1 op 3 Brusselaars op beroepsactieve leeftijd is niet aan het werk, wat potentieel biedt voor interregionale mobiliteit. Vlaanderen en Vlaams-Brabant bieden veel tewerkstellingskansen aan Brusselaars met  handel, vervoer en opslag en wetenschappelijke en technische activiteiten als belangrijkste sectoren.

Brusselaars blijven botsen op drempels zoals het studieniveau, mobiliteit, taal, kinderopvang, discriminatie en de digitale kloof, zoals ook bleek uit de vorige gezamenlijke arbeidsmarktanalyse. Het is belangrijk om de drempels naar werk verder weg te werken, zodat de vele jobs in Vlaanderen toegankelijk worden voor zoveel mogelijk Brusselaars.

Gezamenlijk drempels tot interregionale mobiliteit wegwerken

Studieniveau

Het behalen van een diploma, en de gelijkschakeling van buitenlandse diploma’s in het bijzonder, is één van de belangrijkste drempels voor Brusselaars. In 2023 heeft bijna 4 op de 10 Brusselse werkzoekenden maximaal een diploma hoger secundair onderwijs. Dit terwijl 1 op 3 vacatures in Brussel een diploma hoger onderwijs vraagt. Deze kloof zorgt voor een mismatch tussen vraag en aanbod op de Brusselse arbeidsmarkt. In Vlaanderen en Vlaams-Brabant zijn meer vacatures beschikbaar die mogelijkheden bieden voor laag- en middengeschoolde werkzoekenden uit Brussel in sectoren zoals transport en logistiek, horeca, handel en bouw.

In het algemeen is 51% van de Brusselse pendelaars naar Vlaanderen hooggeschoold, wat een sterke toename is. De tendens is dat jongeren steeds vaker verder studeren. In 2000 verliet nog 20% van de jongeren het secundair onderwijs zonder hoger secundair diploma, terwijl dat in 2023 op 8,7% ligt. Ook al is meer dan de helft van de Brusselse pendelaars naar Vlaanderen hooggeschoold, toch helpt de begeleiding van Actiris, VDAB en partners vooral laaggeschoolde profielen aan een job in de Vlaamse Rand. Ongeveer de helft van Brusselse werkzoekenden die werk vond in Vlaanderen had namelijk een niet-erkend buitenlands diploma.

Mobiliteit

In 2023 beschikt slechts de helft van de Brusselse werkzoekenden over een rijbewijs. Bedrijventerreinen in Vlaanderen en Vlaams-Brabant zijn vaak moeilijker bereikbaar met het openbaar vervoer door onregelmatige werkuren (shiften en nachtwerk). Dit geldt in het bijzonder voor laaggeschoolde jobs. Initiatieven die Brusselse werkzoekenden ondersteunen bij het behalen van een rijbewijs verlagen deze drempel. Ook initiatieven in samenwerking met werkgevers die de bereikbaarheid van hun jobs verbeteren, kunnen een positief effect hebben.

Taal

Ook taalbeheersing vormt een belangrijke drempel voor Brusselaars. In 2023 vraagt 79,5% van de vacatures in Vlaams-Brabant minstens een goede kennis van het Nederlands terwijl de meerderheid van de Brusselse werkzoekenden Franstalig is. 1 op 5 heeft een gemiddelde kennis van de andere landstaal en 5,8% heeft een goede kennis.  Actiris heeft daarom ingezet op de competentiebalans voor taal- en digitale vaardigheden die het niveau in kaart brengt en de mogelijkheid biedt om de kloof te dichten via taalopleidingen en -coaching bij VDAB. Daarnaast ligt het vereiste taalniveau van de vacatures soms hoger dan wat werkelijk nodig is voor het uitvoeren van de job. Werkgevers sensibiliseren over realistische taalvereisten voor hun vacatures kan deze drempel verder verlagen.

Kinderopvang

In 2022 heeft 46,7% van de Brusselse kinderen jonger dan 3 jaar toegang tot kinderopvang . Kinderopvang is van doorslaggevend belang voor interregionale mobiliteit, aangezien een deel van de Brusselaars die naar Vlaanderen pendelen in meer flexibele jobs terechtkomen en vaak langer onderweg zijn van en naar hun werkplek. Een ouder uit Brussel met een job in Vlaanderen ondervindt moeilijkheden als de kinderopvang niet afgestemd is op de flexibele of atypische werktijden die sommige sectoren vereisen. Er is voornamelijk een tekort aan kinderopvang in de noordelijke gemeenten van Brussel. Investeren in bijkomende kinderopvang van werkzoekenden in opleiding en werknemers is essentieel omdat de arbeidsmarkt in Vlaanderen en Vlaams-Brabant veel tewerkstellingskansen biedt aan midden- en laaggeschoolden die traditioneel minder beroep doen op kinderopvang en voor wie de financiële drempel hoger ligt.

Caroline Mancel, adjunct-directrice-generaal Actiris: "De mismatch tussen vraag en aanbod op de Brusselse arbeidsmarkt creëert potentieel voor interregionale mobiliteit naar Vlaanderen. Competentieversterking is een onmisbare schakel in dit traject van de werkzoekende. Met de competentiebalans zorgen we voor een roadmap voor de werkzoekende om diens vaardigheden in kaart te brengen en zich zo gericht op te leiden naar een job."

Geert Pauwels, directeur VDAB Brussel: "De gezamenlijke arbeidsmarktanalyse van Actiris en VDAB heeft 2 grote doelstellingen: het beleid adviseren om de drempels rond interregionale mobiliteit te overwinnen en werkgevers in de Vlaamse Rand te sensibiliseren. Vanuit VDAB ondersteunen we met een opleiding op maat van het bedrijf of een individuele beroepsopleiding met taalondersteuning (IBO-T). Zoek geen witte raven, maar vind concrete oplossingen.”

Met de inzichten uit de arbeidsmarktanalyse stemmen Actiris en VDAB hun samenwerking af om op korte en lange termijn ambitieus verder te bouwen aan meer Brusselaars te matchen met Vlaamse vacatures.

De volledige studie is hier te lezen: https://www.actiris.brussels/media/u1bedbzv/2025-02-viewbrussels-interregionale-arbeidsmobiliteit-van-brussel-naar-vlaanderen-h-E88154B1.pdf