De term oplichterssyndroom -of ‘imposter syndrome’- werd voor het eerst gebruikt in 1978 door hoogleraar psychologie Pauline Clance en klinisch psycholoog Suzanne Imes. Zij ontdekten dat heel wat vrouwen niet in staat zijn hun professionele succes toe te schrijven aan hun competenties.

Aan wat danken ze hun succes wel? Aan externe factoren zoals geluk, timing, het vermogen zich beter voor te doen dan ze zijn... Aan alles, behalve aan hun eigen kunnen. Wat ze verkeerd doen, schrijven ze wél toe aan zichzelf. Hierdoor gaan ze nieuwe professionele uitdagingen uit de weg en saboteren ze hun loopbaan.

Later bleek trouwens dat niet enkel vrouwen, maar ook mannen er soms last van hebben.

Matige artikels

Communicatiemedewerker Suzy (40) herkent zich in het oplichterssyndroom. Ze vertelt.

Suzy: “Al 11 jaar werk ik als communicatiemedewerker bij hetzelfde bedrijf en verzorg ik er de persartikels. Je zou denken dat ik na al die jaren overtuigd ben dat ik talent heb voor deze job, anders was ik al lang buitengevlogen. Wel, niets is minder waar. Eigenlijk denk ik al jaren: mijn artikels zijn niet top, maar ik mag blijven omdat ik een rustige en flexibele medewerker ben die goed binnen het team past. Mijn matige artikels? Die neemt mijn baas voor lief.”

Jaloers

Suzy’s hardnekkige onzekerheid zit haar stevig in de weg. Dat besefte ze toen een vriendin van haar een drastische beslissing nam.

“Onlangs vertelde een vriendin me dat ze haar ontslag had gegeven, na 17 jaar trouwe dienst bij dezelfde werkgever. Ze voelde zich opgelucht, en had alle vertrouwen in de toekomst. Natuurlijk zou ze snel ander werk vinden, met haar ervaring en talent!

Wat was ik jaloers op haar zelfvertrouwen. Ook ik heb vaak zin om het over een andere boeg te gooien en elders te gaan werken, maar ik durf die stap niet zetten. Uit angst dat dan duidelijk zal blijken dat ik eigenlijk toch niet zo talentvol ben en geen job meer ga vinden.”

Zelfhulp

Herken je je ook in het oplichterssyndroom, en ben je je onzekerheid beu? Ga je negatieve gedachten te lijf met deze vier tips:

• Maak een overzicht van je successen, en hou een lijst bij met professionele complimenten. Zo ga je op den duur beseffen dat je succes geen kwestie is van geluk, maar van talent en inzet.
• Praat over je oplichtersgedachten. Deel ze met familie, vrienden en collega’s. Misschien voelt een van hen zich ook regelmatig onzeker? Dat geeft je het gevoel er niet alleen voor te staan.
• Accepteer dat twijfel en onzekerheid deel zijn van het leven. Het is niet leuk, maar wel perfect normaal dat je af en toe last hebt van deze gevoelens.
• Wees dapper, en ga ervoor. Grijp nieuwe kansen en laat je niet weerhouden door dat stemmetje dat zegt dat je het niet kan. Je hebt zelden spijt van kansen die je genomen hebt. Spijt gaat meestal over kansen die je hebt laten liggen.