Drempels op de weg naar werk
Wat vertellen vrouwen met een migratieachtergrond ons?
Een onderzoek
Omdat cijfers en statistieken slechts een stukje van het verhaal belichten, gingen wij op zoek naar wat ze écht weerhoudt van de arbeidsmarkt. Het bestaande onderzoek over inactieve vrouwen met een migratieachtergrond focust zich telkens op een deelsegment, zoals laaggeschoolde vrouwen of een bepaalde herkomst. Wij wilden dat breder aanpakken.
We verzamelden 232 getuigenissen in een kwalitatief onderzoek, getuigenissen die een goed beeld schetsen van de motieven, ideeën en beweegredenen van deze groep. Het vroeg heel wat aandacht en tijd om deze vrouwen te vinden en te benaderen. Het zoeken naar en het vinden van de juiste lokale organisaties en (informele) netwerken vraagt tijd waarbij vertrouwen en omkadering belangrijk zijn.
Met een bevraging brachten we eerst de achtergrond van deze vrouwen in kaart. We verzamelden info over hun leeftijd, gezinssituatie en scholingsgraad. We peilden ook naar de ervaringen en percepties rond discriminatie en naar hun digitale vaardigheden. Ons onderzoek bevestigt dat beide factoren drempels vormen richting werk.
De drempels
Van de verderdere drempels die uit het onderzoek naar voren kwamen, bleek het gezin de grootste drempel te vormen. Veel vrouwen vinden het moeilijk om werken te combineren met kinderen en huishouden. De institutionele drempel wijst dan weer op bijvoorbeeld het gebrek aan toegang tot betaalbare kinderopvang of het niet deeltijds aan de slag kunnen. Daarnaast vormt ook de hoofddoek een drempel om te gaan werken. Beperkte kennis van het Nederlands is voor een deel van de bevraagde vrouwen een belangrijke barrière om te kunnen werken. Tenslotte vormt motivatie, of beter een gebrek eraan, een belangrijke hindernis om actief te zijn op de arbeidsmarkt. Verschillende vrouwen zien het niet meer zitten om werk te zoeken of zijn de drive even kwijt. Opvallend hierbij: negatieve ervaringen uit het verleden voeden die demotivatie.
Die motivatie vormt trouwens een groot verschil met vrouwen met een migratieachtergrond die wel actief zoeken naar werk. Vaak zit die motivatie, zelfs voor henzelf, diep verborgen onder de negatieve ervaringen, gezinszorgen, gevoel van discriminatie … en zien ze niet onmiddellijk hoe ze deze drempels kunnen overwinnen. Het is cruciaal om hen een perspectief te bieden op al deze drempels. Zo kunnen ze hun kracht, of verlangen naar die 'verre droom', vinden en voeden. Het is dit persoonlijke perspectief dat hen kan verleiden om de eerste stappen te zetten naar de arbeidsmarkt.
De competenties zijn er zeker. We weten dat deze vrouwen vaak actief zijn in vrijwilligerswerk en gezinscontext. De competenties die ze daar inzetten en leren, kunnen de motivatie opbouwen om de stap naar de arbeidsmarkt te zetten.
Werkgevers aan het woord
Om een volledig beeld te schetsen, hebben we natuurlijk ook de perceptie van de vraagzijde nodig. Welke drempels en hefbomen ervaren werkgevers in het aantrekken en behouden van vrouwen met een migratieonderzoek?
We vroegen Yasmien Naciri om vanuit haar expertise en haar netwerk met inclusieve bedrijven om hulp. Zij organiseerde een kwalitatieve bevraging bij 10 werkgevers uit verschillende sectoren en regio's.
Uit de analyse van de diepte-interviews blijkt dat werkgevers dezelfde drempels tegenkomen. Nochtans vertellen werkgevers ons dat in tijden van structurele krapte inclusie en diversiteit nog sterker op de agenda staan. In de praktijk botsen ze nog op te veel vraagstukken en drempels om deze inclusie effectief vorm te geven.
Het beeld van de 'muur' dringt zich al snel op als we het verhaal langs beide zijden bekijken: een muur van drempels, vooronderstellingen en het elkaar simpelweg niet kennen. Het openbreken van die muur en het vrijmaken van de weg tussen deze vrouwen en de werkgevers, zal een oefening zijn die langs beide zijden werk vraagt, soms stapsgewijs, soms met zijsprongen, soms via tussenpersonen, maar altijd vanuit de visie op een inclusieve arbeidsmarkt.