Psychologische & ecologische druk
De vrijemarkteconomie draait om snel, zichtbaar succes. Zoveel mogelijk presteren en zoveel mogelijk geld verdienen. Je hoort erbij als je succesvol bent en een volle bankrekening hebt. Dat succes-denken is de afgelopen decennia steeds meer de norm geworden en we werken ons te pletter.
De bekende Britse econoom John Maynard Keynes verwachtte in de jaren 1930 nochtans dat er anno 2019 minder armoede en honger zou zijn, en dat we hierdoor maar meer zo’n 15 uur per week zouden werken.
Armoede en honger zijn in het Westen inderdaad grotendeels de wereld uit geholpen, maar daar is onze consumptiedrang voor in de plaats gekomen.
En dus kloppen we vandaag de dag meer uren dan ooit, met alle gevolgen van dien op onze gezondheid en die van onze planeet. Meer en meer mensen gaan ten onder aan de ratrace en krijgen af te rekenen met burn-outs. Grondstoffen raken op door de massaproductie en de planeet kreunt onder de vervuiling.
Een vrolijke economie
Ons huidig economisch model is volgens Buijs dan ook niet vol te houden. Er moeten andere criteria komen voor een ‘goede economie’ dan groeicijfers alleen. Hij pleit om op een fundamenteel andere manier naar de markt en werk te kijken en te evolueren naar een economie die beter is voor mens en milieu.
Hiervoor zouden we ons volgens Buijs kunnen baseren op The Better Life-index van de OESO. Deze index meet het persoonlijk welzijn in verschillende landen, op basis van gezondheid, huisvesting, opleiding, jobs, milieu, misdaad, enz.
Zo kunnen we evolueren naar een ‘economie van de vreugde’. Bedrijven mogen zich niet langer laten leiden door harde winstcijfers, maar moeten kijken naar hun effect op het milieu, het welzijn van hun medewerkers, de bijdrage die ze leveren aan de buurt waarin ze werken, enz., aldus Buijs.
Samen het leven mooier maken
Onze huidige economie gaat uit van schaarste, waarbij mensen elkaars concurrenten zijn. We jagen ons eigenbelang na, desnoods ten koste van anderen.
Maar Buijs gelooft niet in dat schaarste-denken. De kern van economie is voor hem de diversiteit en onderlinge afhankelijkheid. De mens is hulpbehoevend omdat hij niet alles zelf kan. Iedereen heeft zijn unieke talenten en de één doet wat de ander niet kan.
Het doel van werken moet dan ook zijn het leven voor elkaar mooi te maken, mooier dan dat we afzonderlijk van elkaar kunnen.
Blijf leren
Bij het schaarste-denken van veel economen hoort ook de angst dat er niet voldoende jobs zijn. Maar volgens Buijs ontstaan er altijd nieuwe kansen.
Er zijn in het nieuws vaak berichten over grote ontslaggolven, maar tegelijkertijd blijven de werkloosheidscijfers almaar verder dalen. De mijnindustrie is hier verdwenen, daarna de textielindustrie en toch zijn we enorm creatief in het verzinnen van nieuwe jobs die iets toevoegen aan ons leven.
De angst voor robotisering is volgen Buijs dan ook niet terecht. Het is wel belangrijk om je hele leven lang te blijven bijleren. Zo heb je verse kennis en blijf je je hele leven aantrekkelijk op de arbeidsmarkt, ook op oudere leeftijd. En dan volgen die nieuwe kansen vanzelf.