Steunmaatregelen, onduidelijke regeltjes die iedereen naar eigen inzicht interpreteert, eindeloze discussies over hoe we het nu allemaal beter hadden kunnen oplossen. Het stopt gewoon niet.

En ja, er zal bloed vloeien, en faillissementen als onvermijdelijk gevolg. Zaken die met bloed zweet en tranen opgebouwd werden en nu de genadeslag krijgen.

Maar er is wel wat om positief over te zijn ook. Ik heb erg veel interessante dingen gezien, rond mij.  

Creativiteit, inzicht, veerkracht en solidariteit. En bij iedereen verloopt dat op dezelfde manier. Eerst wat zagen, vooral om de schrik te verbijten. Dan organiseren, om er het beste van te maken. En daarna wordt het stil.

Niet omdat iedereen zich lijdzaam neerlegt bij de feiten en in zijn uppie wat staat te treuren bij inkomensverlies en geannuleerde verliezen.

Neen, het werd stil omdat we met zijn allen aan de slag gingen. Omdat er gewerkt werd. Schouders eronder en er het beste van maken. Zelfstandigen even hard als loontrekkenden.

En als je niet met je baan bezig was, dan werd die tijd liefdevol besteed aan familie, aan zorg, aan dingen waar je anders niet toe kwam.

Vooral bij veel zelfstandigen viel het mij op dat er hard en snel geschakeld werd. Wij werden snoeihard en met directe gevolgen getroffen. Dus dan moet je wel. 

Maar het was heus niet het zoeken naar een lapmiddeltje of een bijeengeharkte oplossing om inkomensverlies te beperken. Het ging heel hard over structurele blijvende oplossingen om medewerkers en personeel te beschermen.

Dat ging over een andere manier van zakendoen, incalculeren hoe de wereld er zou uitzien als alles weer soepel zou worden.

Dat ging ook over wat te doen met overcapaciteit, over het helpen van anderen, in een situatie waar niemand echt gespaard blijft.

Er wordt dikwijls wat meewarig en neerbuigend gekeken naar 'de zelfstandige' als de grote zwarte poenpakker. Maar het enige wat ik zag was een ontzettende grote golf van intelligente creativiteit.

Aanpassingsvermogen en meerwaarde. Of dat nu ging over de kleine handelaar die zijn winkel een remodelling gaf en plots ontzettend veerkrachtig aan e-commerce begon te denken, of de kmo uit het Meetjesland die plots heel ander producten begon te maken en verkopen. 

Of die ene fabriek die intelligent boerenverstand gebruikte om social distancing over de hele lijn mogelijk te maken. Dat maakt niet uit.

Waar het om gaat is dat we met zijn allen de rug rechtten en stopten met zeuren en zagen. We kunnen de omstandigheden nooit veranderen, we kunnen wel impact hebben op hoe we ernaar kijken en er mee omgaan.

Voor sommigen was dat overbruggen tot de storm luwde, voor de meesten ging dat over letterlijk 'herdenken' van waar we mee bezig zijn en dat structureel anders aanpakken.

En dat zal lonen op termijn."