Dr. Lee Gray van de University of North Carolina, ook wel bekend als 'the Elevator Guy', is gefascineerd door de manier waarop we ons gedragen wanneer we een lift instappen. Hij deed er jaren onderzoek naar en beweert dat we er een bepaalde etiquette op nahouden.
Gray: “Als je alleen in de lift staat, doe je wat je wil. Dan is het jouw kleine, exclusieve ruimte. Maar wanneer iemand instapt, geldt er plots een aantal ongeschreven regels. Sta je met twee in de lift, dan ga je allebei in een andere hoek staan. Diagonaal, om de grootst mogelijke afstand te creëren. Stapt er een derde persoon in de lift, dan wordt het lastiger. De kans is groot dat jullie met z’n drieën een driehoek vormen. Met een vierde persoon wordt dat een vierhoek en een vijfde, die is de pineut. Die moet in het midden staan.”
Oogcontact
Eens in de lift is het gedragsprotocol simpel. Gray: “De meesten onder ons klappen helemaal dicht. Als we voordien met iemand aan het praten waren, dan blokkeert dat gesprek volledig. We stappen in, drukken op de knop en staan muisstil te wachten tot we op de gewenste verdieping zijn. Met ons gezicht naar de deur en kijkend naar de grond, het plafond of onze gsm. Alles om oogcontact te vermijden.”
Esther (43) beaamt dit: “Ik weet nooit hoe me te gedragen in een lift. Als er niet te veel volk in staat, valt het nog mee, maar met een hoop mensen… Doordat de sfeer dan zo beladen is en iedereen het zorgvuldig vermijdt om elkaar aan te kijken, krijg ik geregeld de slappe lach. Niet luidop, maar met stiekeme schokken. Verschrikkelijk vind ik dat! Het is nu zover gekomen dat ik niet meer met de lift durf. Sinds kort neem ik de trap. Voor de conditie, zeg ik dan. Gelukkig moet ik maar drie verdiepingen!” <lacht>
Angst
Volgens Professor Babette Renneberg, klinisch psycholoog aan de universiteit van Berlijn, is ons bizarre gedrag te wijten aan het feit dat een lift een kleine ruimte is. We zijn bij ontmoetingen gewend om onze persoonlijke ruimte te beschermen en zeker een armlengte afstand te houden. In een lift lukt dat vaak niet. Omdat iemand onze persoonlijke ruimte binnendringt, voelen we ons angstig en bedreigd. Die angst zorgt ervoor dat we niet in het oog willen springen en ons zo neutraal mogelijk gedragen, bijvoorbeeld door oogcontact te vermijden.
Gray voegt er nog aan toe dat ook het feit dat we geen controle hebben over wat er in een lift gebeurt, bijdraagt tot ons angstgevoel. Gray: “We houden er niet van opgesloten te zijn in kleine ruimtes. Al helemaal niet wanneer we zelf nergens controle over hebben. Het mechanisme van de lift doet zijn werk, zonder dat we daar enige invloed op kunnen uitoefenen. We zien de motor niet, weten niet hoe het allemaal werkt… Ook dat zorgt ervoor dat we ons in een lift angstig voelen en ons een beetje vreemd gaan gedragen.”
Ondanks onze onderliggende angsten, nemen we toch elke dag massaal de lift. Gray: “We hebben geleerd dat het veilig is om een lift te nemen. Beschouw het als een overwinning van onze ratio op onze dierlijke instincten. Boeiende materie. Begin er gewoon geen gesprek over in de lift.” <lacht>
Heb jij ooit vastgezeten in een lift? Ingrid (32) wel. Ze getuigt.
“Ik was ’s middags buiten een broodje gaan halen. ‘k Had een flink stuk gewandeld, dus besloot ik de lift te nemen naar mijn kantoor. Vier verdiepingen moest ik overbruggen, maar ergens tussen 0 en 1 bleef ik steken.
Ik was niet in paniek, maar wel verbaasd. Zoiets verwacht ik in oude appartementsgebouwen aan zee, toch niet op mijn werk!?
Ik wachtte even om te zien of de lift vanzelf weer in beweging zou komen en duwde op enkele knopjes. De rode alarmknop durfde ik niet aanraken omdat ik geen idee had wat er dan zou gebeuren. Toen ik besefte dat de lift niet op eigen kracht in beweging zou komen, waagde ik het toch. Ik drukte op de rode knop en werd tot mijn grote opluchting via een speaker met de receptie verbonden. Ik legde de situatie uit en meteen stuurden ze er iemand op af. Nauwelijks een minuut of twee later stond ik weer op de begane grond.
De dagen erna nam ik gewoon opnieuw de lift. Ik dacht: hoe groot is de kans dat je twee keer in de lift komt vast te zitten?
Maar enkele dagen later had ik opnieuw prijs! Toen heb ik meteen op de alarmknop geduwd, en nog sneller dan de eerste keer stond ik weer buiten. Niet lang daarna hoorde ik dat er nieuwe liften geïnstalleerd zouden worden. Ik heb toen wijselijk beslist in afwachting de trap te nemen.”