Het hing bij mijn oma boven de Leuvense stoof. Grote harde letters, een oog in een driehoek. God vervangen we nu door sociale media.

Het gebeurt niet vaak, maar de laatste tijd stel ik me meer en meer de vraag of en hoelang ik nog werk ga hebben.

Al jaren wordt er geringschattend gedaan over schrijven en bloggen op internet. Dat is dood, de mensen willen niet meer lezen, ze willen snelle en hapklare brokken, en video en prentjes.

En ik heb dat geloofd, in zoverre dat ik zelf ook met podcasts en Instagram aan de slag ging. Terwijl ik het zoveel leuker vind om met een wit blad te starten en de magie van woorden hun werk te laten doen.

Het probleem is dat die woorden niet meer magisch mogen zijn. Er ontstaat een veel fundamenteler probleem met teksten en woorden. Geloof het of niet, maar we evolueren in sneltempo in de richting van onze eigen Newspeak (Orwell, 1984), om taal te neutraliseren.

Niet eens opgelegd door staat en autoriteit, maar door onszelf, omdat we niemand willen kwetsen. Omdat we gevoelig moeten zijn voor de gevoeligheden. Helaas… Taal neutraliseren leidt volgens mij uiteindelijk ook tot het neutraliseren van ideeën, opinies en gedachten.

Woorden mogen niet altijd alles oproepen waarvoor ze bedoeld zijn. Want dan zouden ze kunnen kwetsen, of iemand teruggooien naar een tijd of episode van zijn leven waar hij niet aan wil herinnerd worden. Het neerschrijven van deze zin impliceert overigens niet dat ik geen respect of begrip kan opbrengen voor trauma en verdriet.

Want dat is wat er aan de hand is. Je kan alles zodanig uitleggen dat er altijd wel iemand aanstoot aan neemt. Het is het gevolg van de hele 'cancel-cultuur' die volop bloeit. Een beweging die erop gericht is om wie een 'foute mening' verkondigt, genadeloos aan de schandpaal van de sociale media te nagelen.

Niet alleen over die mening (daar moet zelfs niet meer over gediscussieerd worden), maar over de hele maatschappelijke situatie van die persoon. Een soort volkstribunaal of publieke lynchpartij. Men wordt 'gecanceld', en zelfs van zijn job beroofd.

Daarnaast -of samen met- zijn er nog een paar andere fenomenen, die het alsmaar moeilijker maken om nog iets van belang neer te schrijven.

Er is bijvoorbeeld het debat geweest over de vertaling van het gedicht van Amanda Gorman, dat niet door een witte genderfluïde mag vertaald worden. Ik snap dat je dat als gemiste kans ziet. Echt wel.

Maar het valt ook onder het vakje van de culturele toe-eigening. Je mag niet over iets schrijven waar je niet zelf deel van uitmaakt. Keurig gesorteerd: wit bij wit, zwart bij zwart, transgender bij transgender, en ga zo maar door. Voor je 't weet krijg je gettovorming, in plaats van integratie en begrip.

Dat gaat nu al zo ver dat er bij bepaalde uitgeverijen 'sensitivity readers' ingeschakeld worden om gevoelige passages aan te duiden en te laten herwerken. Je houdt het niet voor mogelijk.

Alsof dat niet voldoende is, overweegt men om ook in de literatuur met 'trigger warnings' te werken. Aangeven dat een stuk elementen of passages bevat die traumatiserend zouden kunnen werken. Het probleem is natuurlijk dat je onmogelijk kunt weten wie waardoor getraumatiseerd wordt. Neem nu 'Turks Fruit' van Jan Wolkers, een mooi liefdesverhaal voor de ene, een vulgair pornoboekje voor anderen. En die titel, daar gaat het al fout!

Ga er maar aan staan! Er bestaan niet genoeg 'trigger-warning-woorden' om iedereen tegen alles te beschermen uit dat boek. Los van het feit dat die waarschuwende woorden op hun beurt al voldoende kunnen zijn om het trauma op te rakelen. 'Verkrachting – hoofdstuk 2' moet dan misschien voorafgegaan worden door een algehele 'softe' trigger warning? 'Seksuele trigger warnings aanwezig'. En dan maar hopen dat 'seksuele' geen trauma veroorzaakt.

Het maakt humor moeilijk, het maakt impact quasi onmogelijk en het ontmijnt bijna ieder gevoel voor controverse.

En waarom doen we dat? Omdat we de geesten en de integriteit van de lezers moeten beschermen? Ik durf dat te betwijfelen.

Mijn vader heeft ons nooit beschermd tegen boeken, integendeel. Hij zei er ook altijd bij dat we ze misschien niet altijd zouden begrijpen. En hij was er ook altijd om over een boek te discussiëren.

Je kan je ook afvragen wat een dergelijke voorzichtigheid doet voor ontvoogding en emancipatie. Want het werkt in twee richtingen. Gerard Reve werd geëxcommuniceerd voor 'Nader tot U', maar het boek bleef overeind en de auteur ook. Gelukkig maar, matroos!